Bilim muharriri ve tıp hekimi Pedram Türkoğlu, Türkiye’de kuşağı tehlike altında olan engerek cinslerini derledi. Türkoğlu, Türkiye’de toplamda 56 yılan tipinden 13’ünün engerek, 1’inin kobra olduğunu belirterek, “Fakat kimileri ‘tür kompleksi’ olarak ele alındığı için içerisinde birçok çeşidi içeren popülasyon çeşitleri bulunabilmektedir. Kimilerinde da bilgi yetersizliğinden ötürü tür/alt çeşit konusunda uyuşmazlık vardır. Münasebetiyle bu sayılar, kaynaktan kaynağa nazaran değişebilir. Ama kesin bir gerçek var ki; kimi engereklerin kuşakları ‘tür seviyesinde’ tehlikede olmasa da ülkemizde yaşayan popülasyonlarının tehlikede olduğudur” dedi.
3’Ü ENDEMİK 6 CİNSİN JENERASYONU TEHLİKEDE
Türkiye’de tıp düzeyinde IUCN listesinde jenerasyonu tehlikede 6 engerek çeşidi olduğunu kaydeden Türkoğlu, “Nesli tehlikedeki çeşitler Wagner engereği, Anadolu engereği, Darevski engereği, Kafkas engereği, beyaz bantlı dağ engereği ve çayır engereği. Bunlardan Anadolu engereği, beyaz bantlı dağ engereği ve çayır engereği endemik. Yalnızca Türkiye’de, bu topraklarda yaşamaktalar. Endemik olmayanlar da aslında çok kısıtlı bir coğrafyada yaşıyor” diye konuştu.
Engerek tipleri için daha çok araştırmaya muhtaçlık duyulduğunu belirten Türkoğlu, “Habitat kaybı, egzotik ticaret ve kasti/kazayla öldürülme nedeniyle jenerasyonları yok olmanın eşiğine geldi. Engerekgiller için hem taksonomik hem toksikolojik araştırmalara daha fazla muhtaçlık var. Literatürde tür/alt cins uyuşmazlıkları bile mevcut. Örneğin bir cins yalnızca Erzincan’daki tek lokasyondan tanımlandı. Bu yüzden popülasyon statüsü dahi bilinmiyor” dedi.
‘HER BÖLGEDE EN AZ 1 TIP İLE KARŞILAŞMAK MÜMKÜN’
Türkiye’de herpetoloji (sürüngen ve amfibi bilimi) alanında çok kıymetli çalışmalara imza atan merhum Prof. Dr. Bayram Göçmen’in yanı sıra Mehmet Anıl Oğuz, Abdurrahman Sefalı ve Naşit İğci’nin jenerasyonu tehlike altındaki çeşitlere ilişkin fotoğraflarını derlemesinde kullanan Türkoğlu, engereklerin, Türkiye’nin her bölgesinde görülebildiklerini açıkladı. Türkoğlu, “Ege ve Akdeniz’de yüklü olarak şeritli engerek, Güneydoğu’da en önemli koca engerek üzere Türkiye’nin neredeyse her bölgesinde en az bir engerek tipi ile karşılaşmak mümkün. Ancak engerekler tabiatta kolay kolay karşılaşılan cinsler değil. Birden fazla noktürnal (gececil) olduğu için gündüzleri güneşlenmedikleri takdirde, kayaların yahut kütüklerin altında saklanarak geçirirler” diye konuştu.
YILANLARA KARŞI YANLIŞ ÖN YARGI
Halk ortasında yılanlara karşı büyük bir ön yargı ve yanlış anlaşılma olduğuna dikkat çeken Türkoğlu, “Habitat kaybı, yasa dışı toplama, kasıtlı yahut kazayla öldürme olayları engerekler için esas tehditler olarak belirlendi. Kuşaklarının korunması için öncelikle yüksek engerek yoğunluğu tespit edilen bölgelerde korunan alanlar yaratılmalı. Yasa dışı toplama önlemeli ve denetimler artırılmalıdır. En kıymetlilerinden biri ise mahallî halk ortasında taammüden yahut kazayla engerek vefatlarını azaltmak için farkındalık yaratılmalıdır. Beşerler, engereklerin avları ortasında değildir” diye konuştu.
‘YILANLAR DA EKOSİSTEMİN BİRER PARÇASI’
Yılanların besin zincirinin kritik bir halkası olduğuna vurgu yapan Türkoğlu, şu davette bulundu:
“Engerekler dahil yılan popülasyonu azalırsa; avları olan kemirici popülasyonunun artması demektir. Bu da hantavirüs üzere enfeksiyon tesirleri ile müsabaka riskinin artması ve ekinlerde, tarlalarda istenmeyen sonuçlar demektir. Hepsinden öte, onlar da başka hayvanlar üzere ekosistemin birer modülüdür. En az bizler kadar bu gezegende ömür hakları vardır. Hatta yeni araştırmalarda yılanlar ortasında da toplumsal münasebetler olduğu belirtilmektedir. Bu mevzuda almamız gereken çok yol var. Medya ve toplumsal medyanın gücü ile değerli adımlar alacağımıza inanıyorum.”